حکایت دلارهای نفتی که به جای توسعه اختلاس آورد

جمانیوز:

سال های۱۳۵۰ تا۱۳۵۴اوج ورود سرسام آور دلار های نفتی به بازار ایران است . در این سالها به علت درگیری اعراب با اسرائیل دولتهای عرب شیرهای نفتی خود را بستند و برای فشار بر حامیان اسرائیل از سلاح نفت در برابر غرب بهره گرفتند . ایران در این برهه از فضای به دست آمده استفاده نمود و با افزایش فروش نفت با قیمت بالا سودی سرشار را به خود اختصاص داد . اما این دلار های نفتی بادآورده نه تنها کمکی به جامعه عقب مانده و فقیر ایران نکرد بلکه هجوم روستائیان به شهر و خالی شدن روستا و توقف کشاورزی ،افزایش واردات کالاهای خارجی،پیدایش سرمایه دارن جدید که یک شبه به ثروت های هنگفتی دست پیدا کردند،تورم شدید ناشی ازافزایش نقدینگی در بازار به علت دلارهای نفتی و اختلاس های سنگین منجر گشت. حال به واقع چرا دلارهای نفتی و ثروت کلان در آن برهه زمانی نتوانست به رشد اقتصادی ایران کمکی بکندو نه تنها اوضاع را رو به بهبود نکرد بلکه به وخامت اوضاع حاکم بر جامعه ایران منجر شد .پرواضح است که جواب بسیار ساده و روشن است . جامعه ایران و شخص شاه و سایر سردمداران این برهه از مدیریت جامعه ایران توان هضم و بکارگیری آن میزان درآمد حاصل از نفت را نداشتند نه زیرساخت های آن دوره به اندازه ای بود که بتواندآن همه پول را ببلعد. و نه حاکمان و دولتمردان از تخصص و ذهنی کارگشا برخوردار بودند که بتوانند آن همه سرمایه را جهت تولید و جهش اقتصادی به کاربندند . به همین دلیل ثروت ناشی از دلار های نفتی به اختلاس ،تورم و ظهر سرمایه دارانی نوکیسه که راه صد ساله را یک شبه پیمودند منجر شد .کپی پیست این اتفاق و این شرایط ۳۴سال بعد از سال ۵۰دوباره به وقوع پیوست. سال ۱۳۸۴دولت محمود احمدی نژاد در ایران به حکومت رسید.تنشهای موجود در عراق، بهارهای عربی،تهدید آمریکا علیه برنامه هسته ای ایران و تغییر سیاستهای روسیه در فروش منابع انرژی به جهان سبب شد تا قیمت نفت از مرز ۱۳۰دلار بگذرد.این دولت را ثروتمندترین دولت بعداز انقلاب می‌نامند. زیرا متوسط قیمت نفت در بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ حدود۱۱۰ دلار بود. کل درآمدهای نفتی ایران از سال ۱۳۶۰ تا سال ۱۳۹۲ برابر ۹۲/۱۰۱۰ ‌میلیارد‌ دلار بوده که درآمد هشت سال احمدی‌نژاد از ۳۱ سال بعد از انقلاب بیشتر بوده است .یعنی ۵۷‌درصد درآمدهای نفتی کشور ایران بعد از انقلاب در دو دولت احمدی‌نژاد تجمیع شده است. شرایطی که دوباره به مانند سال ۵۰تا ۵۴به وقوع پیوست دلارهای نفتی عظیمی ناشی از تحولات جامعه بین الملل نصیب ایران گشت . اما متاسفانه در بدترین زمان ممکن و در دولتی که توان و تخصص لازم و برنامه ای منسجم برای استفاده از ثروت به دست آمده جهت جهش اقتصادی ایران را نداشت. ثروتی که می توانست اقتصاد ایران را از جا بکند و در مسیر توسعه هر چه بیشتر اقتصادی قرار دهد چنان اقتصاد جامعه ایران را مریض کرد که تا سالیان سال باید چوب ندانم کاری دولتی را بخورد که نه تنها ادعای مدیریت ایران را می کرد بلکه دم از مدیریت جهانی می نمود . ثروت های عظیم نفتی سال های تصدی دوران احمدی نژاد دقیقا به همان راهی رفتند که درآمدهای عظیم نفتی سال های ۵۰تا ۵۴رفتند و منجر به تورم(بالای ۴۰درصد)،اختلاس(بقایی، رحیمی،خاوری،جهرمی) و ظهر سرمایه دارانی که راه صد ساله را یک شبه پیمودند.(بابک زنجانی،پدیده شاندیز،امیر منصور آریا ووو)
اما هدف نگارنده از این نگارش این موضوع موارد زیر می باشد :
۱- دربدبیاری و بدشانسی جامعه ایرانی همین بس که زمانی دلار های نفتی سیری صعودی به خود گرفتند و سودی سرشار از فروش نفت نصیب جامعه ایرانی گشت که دولت هایی سرکار بودند که از پتانسیل بسیار ضعیفی برای قرار دادن ایران در مسیر توسعه برخوردار بودند (۵۰تا۵۴و۸۴تا۹۲)
۲-درآمدهای ناشی دو دوره بالا رفتن و اوج گرفتن قیمت نفت نه تنها به توسعه جامعه ایران کمک نکرد بلکه جامعه ایران را به بیماری هلندی تبدیل کرد.(بیماری هلندی:این مفهوم بیان می‌دارد که افزایش درآمد ناشی از منابع طبیعی می‌تواند اقتصاد ملی را از حالت صنعتی بیرون بیاورد.به زبان ساده، این عارضه زمانی رخ می‌دهد که درآمد یک کشور بر اثر عوامل فصلی به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد و متولیان اقتصاد کلان (دولت) هم با تصور دائمی بودن این درآمد آن را در جامعه تزریق می‌کنند. درآمد کشور زیاد شده و پول هم به جامعه منتقل می‌شود. اما با افزایش درآمد، تقاضا هم افزایش پیدا می‌کند. اگر این افزایش تقاضا به صورت ناگهانی انجام شود، عرضه جوابگوی تقاضا نخواهد بود و تعادل عرضه و تقاضا بر هم می‌خورد، در نتیجه قیمت‌ها افزایش می‌یابد.)
۳-تجربه دو دوره بالا رفتن نفت (۵۰تا۵۴و۸۴تا۹۲)و ورود دلار های کلان به جامعه ایران که همراه با اختلاس و تورم بوده نشان می دهد که جامعه ایرانی توان هضم سرمایه های کلان را ندارد . و هر گاه در این مملکت درآمد های دولت که اساسا بر محور نفت می چرخند به صورت یکباره جهش کرد و سرمایه عظیمی به سوی جامعه ایران سرازیر شد جامعه ایرانی را به جای توسعه و شکوفایی اقتصادی به سوی اختلاس و تورم برد.
صفا فضیلت خواه کارشناس ارشد علوم سیاسی